İcra mahkemesi tarafından itirazı geçici olarak kaldırılan borçlu, icra takibinin devam edilmesini ve kesinleşmesini önlemek için kararın kendisine tebliğ ve tefhim tarihinden itibaren yedi (7) gün içerisinde borçtan kurtulma davası açabilir. Borçtan kurtulma davası açılmaması durumunda yedi günlük süre sonunda itirazın geçici olarak kaldırılması kararı kesinleşir ve geçici hacizler kesin hacze dönüşür.
İcra mahkemesi tarafından basit yargılama usulü karar verilen itirazın geçici kaldırılması yolunda, mahkemenin kararı kesin hüküm ifade etmez. Bu nedenle borçlu genel mahkemelerde dava açabilmektedir. Bu davalardan biri de borçtan kurtulma davasıdır.
İcra takibi sonuçlanıncaya kadar borçlu menfi tespit davası açabilir. İtirazın geçici olarak kaldırılması kararının kendisine tebliğ veya tefhim edildikten sonra yedi (7) gün içerisinde açılan menfi tespit davasının ismi borçtan kurtulma davası olarak kabul edilmektedir.
Borçtan Kurtulma Davasında Süre
İtirazın geçici olarak kaldırılması kararının kendisine tebliğ veya tefhim edilen borçlu, yedi (7) gün içerisinde yetkili ve görevli mahkemede borçtan kurtulma davası açabilir. Yedi günlük sürenin geçmesi ile açılacak dava, menfi tespit davası niteliğinde olacaktır.
Yedi günlük süre hak düşürücü süre niteliğinde olduğundan, mahkeme tarafından re’sen dikkate alınacaktır. Mahkeme, yedi günlük sürenin geçtikten sonra davanın açıldığına karar vermesi durumunda dava niteliği değişir ve menfi tespit davası olarak görülmeye devam eder.
Borçtan Kurtulma Davasında Taraflar
Borçtan kurtulma davası, itirazın geçici olarak kaldırılması kararı gereği icra takibinin devam etmemesi için borçlu tarafından alacaklıya karşı açılmaktadır. Bu durumda davacı borçlu, davalı ise alacaklıdır.
Borçtan Kurtulma Davasında Teminat Gösterme Zorunluluğu
Borçtan kurtulma davasının özel dava şartı gereği, ilk duruşma gününe kadar dava konusu alacağın %15’i oranında teminat gösterilmesi zorunludur. Teminatın yatırılmaması durumunda dava reddedilir.
İtirazın Geçici Olarak Kaldırılması Kararından Önce Menfi Tespit Davası Açılması Durumunda
Menfi tespit davası icra takibinden önce ve icra takibi devam ettiği süre içerisinde borçlu tarafından açılabilmektedir. İtirazın geçici olarak kaldırılması kararından önce açılan menfi tespit davası, itirazın geçici olarak kaldırılması kararı ile birlikte borçtan kurtulma davasına dönüşebilmektedir.
Menfi tespit davasının borçtan kurtulma davasına dönüşebilmesi için itirazın geçici olarak kaldırılması kararının kendisine tefhim veya tebliğinden sonra menfi tespit davasının ilk duruşmasına kadar, alacağın %15’i oranında borçlu tarafından teminat gösterilmesi gerekmektedir. Teminat gösterilmemesi durumunda menfi tespit davası görülmeye devam eder.
Borçtan Kurtulma Davasının Sonuçları
1-) Hükümden önceki sonuçları:
- Yedi günlük süre içerisinde borçtan kurtulma davası açılması durumunda, icra takibi durmaya devam eder.
- Geçici hacizlerin kesin hacze dönüşmesi engellenir.
- İtirazın geçici olarak kaldırılması kararı ile birlikte borçluya yükletilen ceza ve tazminatlar dava sonuna kadar ertelenir.
2-) Hükümden sonraki sonuçları:
Borçtan kurtulma davasının sonucu verilen hüküm maddi anlamda kesin hüküm niteliğindedir. Borçtan kurtulma davası iki şekilde sonuçlanabilir. Mahkeme borçlunun borçlu olmadığını tespit edebilir ya da borçlu olduğunu tespit edebilir.
Borçlunun borçlu olmadığının tespiti
Mahkeme, dava konusu alacak nedeniyle borçlunun borçlu olmadığını tespit ederse, ilamsız icra takibine devam edilemez. Mahkeme tarafından verilen karar maddi anlamda kesin hüküm niteliğindedir.
Borçtan kurtulma davasında borçlunun talebi üzerine mahkeme, dava veya hükmolunan şeyin yüzde yirmisinden (%20) aşağı olmamak üzere tazminata mahkum eder.
İtirazın geçici olarak kaldırılması kararı ile borçluya yüklenen ceza ve tazminat hükmü kendiliğinden kalkar.
Borçlunun borçlu olduğunun tespiti
Mahkeme, borçtan kurtulma davasının reddine karar vererek, borçlunun borçlu olduğuna karar verebilir. Bu durumda itirazın geçici olarak kaldırılması kararı, kesin kaldırma kararına dönüşür. Alacaklı, ilamsız icra takibine devam edebilir ve geçici hacizler kesin hacze dönüşür.
Tehir-i icra hükümleri saklı olmak üzere borçlu yerel mahkeme kararını bir üst mahkemeye taşısa bile alacaklı icra takibine devam edebilir ve hacizli malların satışını talep edebilir. Satılan malların da satış bedelinden alacağına karşılık kısmının ödenmesini talep edebilir.
Borçtan kurtulma davasını kaybeden borçlu, alacaklı talep etmiş ise alacak tutarının yüzde yirmisinden (%20) az olmamak üzere tazminat ödemeye mahkum edilir.
İtirazın geçici kaldırılması hükmü sırasında borçlu aleyhine hükmedilen ceza ve tazminat kararları kesinleşir ve tahsil kabiliyeti kazanır.
Borçtan Kurtulma Davasında Yetkili Mahkeme
Borçtan kurtulma davasında yetkili mahkeme, alacaklının yerleşim yeri mahkemesi veya icra takibinin yapıldığı yer mahkemesidir. Borçlu iki yer mahkemesinden birinde davasını açabilir.
Borçtan Kurtulma Davasında Görevli Mahkeme
Borçtan kurtulma davasına bakmakla görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Ancak kira nedeniyle doğan bir alacak ilişkisi var ise sulh hukuk mahkemeleri görevlidir.