Mala zarar verme suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Malvarlığına Karşı Suçlar” başlığı altında 151. ve 152. maddelerde düzenlenmiştir. Bu suç kapsamında korunan hukuki değer kişinin mülkiyet hakkıdır. Suçu kısaca tanımlamak gerekirse, kişinin taşınmaz veya taşınır malına ; bozmak, tahrip etmek, kirletmek , yok etmek veya yıkmak suretiyle zarar veren kimse cezalandırılmıştır. Madde metni ;
Mala zarar verme
Madde 151- (1) Başkasının taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen yıkan, tahrip eden, yok eden, bozan, kullanılamaz hale getiren veya kirleten kişi, mağdurun şikayeti üzerine, dört aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Haklı bir neden olmaksızın, sahipli hayvanı öldüren, işe yaramayacak hale getiren veya değerinin azalmasına neden olan kişi hakkında yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
Mala Zarar Verme Suçu Nedir ?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere mala zarar verme suçu TCK’nın 151. maddesinde tanımlanan kişinin malvarlığına karşı suçlardandır. Kanun koyucu , bu madde ile kişinin taşınır ve taşınmaz malları üzerindeki mülkiyet hakkını korumuştur. Madde metnine göre kişinin taşınır veya taşınmaz malını kısmen veya tamamen ;
- yıkan
- tahrip eden
- yok eden
- bozan
- kullanılamaz hale getiren
- kirleten
kişi hakkında dört aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezasına hükmeder. Suç hakkında belirtmemiz gereken en önemli husus suçun seçimlik hareketli olduğudur. Kanun, mala zarar verme suçunun hangi fillerle işlenebileceği açıkça belirtmiştir. Yukarıda maddeler halinde sayılan fiiller ile kişinin malvarlığına zarar veren kimse bu suçu işlemiş olacaktır. Belirtilen bu fiillerin sınırlı olarak sayıldığını da belirtmemiz gerekir zira bu sayılan fiiller dışında başka bir şekilde malvarlığına zarar verilmesi durumunda artık bu suç kapsamı dışına çıkılacaktır.
Uygulamada sıkça eleştirilen ve yeniden düzenlenmesi gündemde olan maddenin ikinci fıkrası da sahipli hayvana verilen zarardır. Maddeye göre sahipli bir hayvanı;
- öldüren
- işe yaramayacak hale getiren
- değerinin azalmasına sebep olan
kişi hakkında maddenin birinci fıkrası uygulanacaktır. Dolayısıyla kişi dört aydan üç yıla kadar hapis veya adli para cezası alacaktır. Eleştirilere konu olan husus kanunun hayvanları taşınır veya taşınmaz mal olarak nitelemesidir. Zira bu durumun hayvanlara uygulanan zarar verici fiiller üzerinde caydırıcılık etkisinin olmayacağını iddia etmektedirler. Türkiye Büyük Millet Meclisi de bu eleştirileri kabul etmekte ve hayvanlar için yeni düzenlemeler yapılacağını belirtmektedir.
Mala Zarar Verme Suçunun Nitelikli Hali
Türk Ceza Kanunu’nun 152. maddesi, mala zarar verme suçunun ağır hallerini tanımlamaktadır. Bu maddeye göre, özellikle kamu kurumlarına, afet koruma tesislerine, dikili ağaçlara, sulama ve içme suyu tesislerine, grev veya lokavt durumunda işveren ve işçilere ait eşyaya, siyasi partiler ve meslek kuruluşlarına ait mülklere, ve kamu görevlilerine yönelik intikam amaçlı zararlarda, faile daha ağır cezalar uygulanır. Ayrıca, yangın, patlayıcı madde kullanımı, doğal afetlere yol açma veya radyasyon gibi tehlikeli yöntemlerle mala zarar verme durumlarında cezalar daha da artırılır. Bu düzenleme, toplumun ve bireylerin güvenliğini korumayı ve ciddi zararlara karşı caydırıcılık sağlamayı amaçlar.
152. maddenin birinci fıkrası;
Yukarıda tamamına yer verilen 152. maddenin birinci fıkrasında mala zarar verme suçunun ; kamunun yararına tesis edilmiş taşınır veya taşınmaz mallar hakkında işlenmesi ; suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hali olarak düzenlemiştir. Yine (b) bendinde mala zarar verme suçunun, yangına, sel ve taşkına, kazaya ve diğer felaketlere karşı korunmaya tahsis edilmiş ; her türlü eşya veya tesis hakkında işlenmesi, mala zarar verme suçunun nitelikli hali olarak düzenlenmiştir.
Maddenin ikinci fıkrasında mala zarar verme suçunun çeşitli suretlerde işlenmesi nitelikli unsur olarak belirlenmiştir. Buna göre; mala zarar verme suçunun ; yakarak, yakıcı veya patlayıcı madde kullanarak veya toprak kaymasına, çığ düşmesine, sel veya taşkına neden olmak suretiyle ya da ; radyasyona maruz bırakarak, nükleer, biyolojik veya kimyasal silâh kullanarak işlenmesi hâlinde ; yukarıdaki maddeye veya bu maddenin birinci fıkrasına göre verilecek cezanın artırılması gerekmektedir. Bu nitelikli hâllerin kabulünde ; mala zarar verme suçunun işleniş şeklinin ortaya çıkardığı tehlikeli durum göz önünde bulundurulmuştur.
Mala Zarar Verme Suçu Şikayete Bağlı Mı?
Bu suçun basit halinin soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı tutulmuştur. Şikayet süresi mağdurun faili öğrendiği andan başlayarak 6 aydır. Şikayet en geç dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl içinde kullanılması gerekir.
Mala zarar verme suçunun yukarıda sayılan nitelikli halleri şikayete bağlı değildir. Suç şüphesi olduğunu öğrenen Cumhuriyet Savcısı re’sen soruşturma işlemlerine başlayacaktır. Bu suç şikayet bağlı olmadığından herhangi bir şikayet süresi de bulunmamaktadır. Ancak suç işlendiği tarihten itibaren dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl içinde soruşturma işlemlerine başlanmalıdır. Aksi halde suç zamanaşımına uğrayacaktır.
Mala Zarar Verme Suçu Uzlaşma Kapsamında Mı?
Basit mala zarar verme suçu uzlaşama kapsamında olan suçlardandır. Bu sebeple gerek soruşturma gerekse de kovuşturma evresinde taraflar uzlaşmaya teşvik edilecektir.
Mala Zarar Verme Suçu Adli Para Cezası Ve HAGB
Adli para cezası işlenen suça karşılık hapis cezasıyla beraber veya tek başına hükmedilen ve belli miktar paranın ödenmesine ilişkin bir ceza türüdür. Bu suç tipinde ; kanun koyucu bir ve ikinci fıkralarda seçimlik olarak adli para cezasına da hükmedileceğini belirtmiştir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması işlediği suç belli bir ağırlığa ulaşmayan ve ilk kez suç işleyen sanığın hakkındaki mahkumiyet hükmünün açıklanmasının belli şartlar gerçekleştiği takdirde ertelenmesidir. Bu suç sebebiyle verilen hükmün diğer şartların oluşması halinde açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilecektir.
Mala Zarar Verme Suçu Etkin Pişmanlık
Mala zarar verme suçunda fail, mağdurun zararını aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen giderirse etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilir. Etkin pişmanlığın kovuşturma başladıktan sonra ve fakat hüküm verilmezden önce gösterilmesi halinde, verilecek cezanın yarısına kadarı indirilir.
Mala Zarar Verme Suçunda Şahsi Cezasızlık Halleri Ve Ceza İndirimi
Şahsi cezasızlık sebebi veya cezada indirim yapılmasını gerektiren şahsi sebep
Madde 167- (1) Yağma ve nitelikli yağma hariç, bu bölümde yer alan suçların;
a) Haklarında ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin,
b) Üstsoy veya altsoyunun veya bu derecede kayın hısımlarından birinin veya evlat edinen veya evlatlığın,
c) Aynı konutta beraber yaşayan kardeşlerden birinin,
Zararına olarak işlenmesi halinde, ilgili akraba hakkında cezaya hükmolunmaz.
(2) Bu suçların, haklarında ayrılık kararı verilmiş olan eşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamayan kardeşlerden birinin, aynı konutta beraber yaşamakta olan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derecede kayın hısımlarının zararına olarak işlenmesi halinde; ilgili akraba hakkında şikayet üzerine verilecek ceza, yarısı oranında indirilir.
Kanun aralarında belli akrabalık ilişkisi bulunan kişilerin birbirlerinin malvarlığına karşı işlemiş bulundukları suçlardan dolayı cezalandırılmamaları kabul edilmiştir. İkinci fıkrada ise belirtilen kişilerin birbirlerine karşı mala zarar verme suçunu işlemeleri daha az cezayı gerektiren hal olarak düzenlenmiştir.
Mala Zarar Verme Suçu Görevli Mahkeme
Mala zarar verme suçu kapsamında yapılan yargılamalar Asliye Ceza Mahkemeleri’nde görülmektedir.